Leiderschap
Onderzoek dat zich bezig houdt met het ontstaan van een leider (leader emergence) bestudeert individuen die leiders geworden zijn, ook wordt gekeken naar de basis waarop ze gekozen, aangewezen en/of geaccepteerd worden als leider.
Een leider is een individu in een groep die de groep leidt in taakrelevante activiteiten en die de primaire verantwoordelijkheid voor de groep op zich neemt. Leiderschap kan succesvol zijn zonder effectief te zijn.
Destructieve leider: gedragen zich op zo’n manier dat ervoor zorgt dat de interesse voor het werk ondermijnd wordt en de doelen, taken, prestaties en motivatie gesaboteerd worden.
- Tiranische leider: accepteren de doelen van het werk wel, maar proberen deze te bereiken door mensen te manipuleren en voor schut te zetten. Deze leider bereikt zijn doelen wel vaak en zal als een goede medewerker worden gezien door hogeren.
- Ontspoorde leider: misbruikt zijn medewerkers en toont gedrag dat de doelen van het werk tegenwerkt. Deze leider is lui, steelt en pleegt fraude.
- Ondersteunende- ontrouwe leider: misdraagt zich niet tegen mensen die onder hem werken, maar ondersteunt ze juist. Deze leider zet zich echter niet in voor de doelen van de organisatie.
Manager en supervisor zijn functies, ze beschrijven wat er gedaan moet worden, leiderschap heeft te maken met hoe het gedaan wordt.
Leiderschap ontwikkeling richt zich op de relatie tussen leider en volgers. Hiervoor moet de leider een omgeving creëren waarin relaties opgebouwd kunne worden die samenwerking bevorderen.
Karaktertrekbenadering, onderzoekers probeerden trekken te achterhalen die leider van niet-leiders konden onderscheiden. Daarbij is een groot aantal karaktertrekken bestudeerd.
De macht benadering richt zich op de verschillende soorten macht die leiders kunnen uitoefenen. Naast formele macht zijn dat de rechterlijke macht, overtuigingskracht, referentie macht, beloningsmacht en expertise macht.
De gedragsbenadering richt zich op de gedragingen die mensen in een leiderschapspositie uitvoeren. De twee belangrijkste soorten gedragingen zijn welwillendheid (consideration: gedragingen die wederzijds respect weergeven) en het initiëren van structuur (gedragingen die erop gericht zijn de groepsactiviteiten te definiëren en te ordenen).
De samenloop (contingency) benadering neemt de rol van de situatie mee in het bestuderen van het beoefenen van leiderschap. Hersey en Blanchrd vonden de rijpheid van de ondergeschikte van belang voor het succes van leiderschap. Het gaat dan zowel om psychologische rijpheid als om werkrijpheid. House stelt dat de situatie bepaalt welke leiderschapsstijl het meest geschikt is om de ondergeschikten naar de gewenste doelen te leiden. De mogelijke stijlen zijn: steunend, directief, prestatiegericht en deelnemend.
Het Vroom- Yetton model heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan het begrijpen van de omstandigheden waarin deelnemend leiderschap wel en niet gewenst is. Dit hangt bijvoorbeeld af van het belang van de beslissing die genomen moet worden. Het model is ingewikkeld en kan het best gevat worden als een leidraad voor het nemen van beslissingen en de mate van deelnemend leiderschap daarbij.
Leider-lid uitwisseling theorie is gebaseerd op de levenscyclus van een leider-volger relatie. Deze theorie stelt dat leiders verschillende gedragingen aannemen bij verschillende ondergeschikten. Het gedragspatroon van de leider ten opzichte van de ondergeschikte kan zich ontwikkelen over het verloop der tijd en hangt voor een groot gedeelte af van de kwaliteit van de relatie tussen de leider en de ondergeschikte.
- Leden van de in-groep hebben een goede kwaliteit relatie met de leider en daarmee veel vrijheid om hun werkrollen te bespreken.
- Leden van de uit-groep hebben een lage kwaliteit relatie met hun leider en weinig vrijheid hun rollen te bespreken.
- Goede leider: een hoge kwaliteit relatie met een groot deel van de groep dan wel de gehele groep.
Vormen van leiderschap:
- Transformationeel leiderschap: gedragingen van een leider die hun volgers transformeren door nobelere motieven zoals rechtvaardigheid en vrede aantrekkelijker te maken (Martin Luther King). Gebruikt vaak: inspirerende motivatie , individuele consideratie, geïdealiseerde invloed en intellectuele stimulatie.
- Transactioneel leiderschap: hierbij doet de leider de gedragingen voor om de ondergeschikten te laten zien hoe ze gewenste doelen kunnen bereiken.
Charisma is een eigenschap die vaak geassocieerd wordt met een leider. Met charisma bedoelen we een kenmerk van een leider die volgers hypnotiseert en hen aanzet om zich met hem te vergelijken en te proberen hem voorbij te streven. Bij charismatische leiders zijn de volgers emotioneel gehecht aan deze leider, vertrouwen ze hem blindelings en zien zichzelf als onderdeel van het bereiken van de doelen van leiders (Hitler).
GLOBE is een internationaal onderzoeksprogramma dat probeert culturele verschillen in kaart te brengen. Kwaliteiten die overal gewaardeerd worden zijn charisma, integriteit en een teamoriëntatie. Om effectief te zijn als leider zal de leider moeten reflecteren op zijn eigen cultuur en die van de werknemers.
