Compatibilisme op grond van reactieve attitudes
Peter Strawson: In sommige gevallen van ontoelaatbaar gedrag van anderen raken we meer verontwaardigd of boos dan in andere situaties. Deze reacties op gedrag van anderen noemt Strawson reactieve attitudes.
Onze reactieve attitudes zijn volgens hem de basis op grond waarvan we elkaar verantwoordelijk houden waar het determinisme weinig aan kan veranderen.
Volgens Strawson hebben we normaal gesproken twee attitudes (houdingen) die we tegenover personen innemen.
1. Reactieve attitudes: je houding als je iemand benaderd als een moreel verantwoordelijk persoon.
2. Objectiverende attitudes: een meer afstandelijke houding die we innemen als iemand verminderd moreel
verantwoordelijk is.
Iedere menselijke handeling is vanuit de objectiverende houding te bekijken, maar in de praktijd ervaren we de reactieve houding het meest tegenover de mensen om ons heen. Als we steeds de objectiverende houding zouden hebben en dus voor iedere handeling de oorzaken zou zoeken, dan zou je niks meer waarderen en nooit verontwaardigd zijn. Maar Strawson gelooft hier niks van. Volgens hem zitten we zo in elkaar dat we sowieso reactieve attitudes voelen, alleen in speciale gevallen zullen we die uitschakelen.
Het onderscheid dat Strawson maakt tussen de beide houdingen valt te vergelijken met het onderscheid dat Kant maakt tussen de wetenschap en de praktische rede. De praktische rede die kant voorstelt vooronderstelt het bestaan van een vrije wil die de ultieme oorzaak is van het handelen. Strawson gaat weliswaar niet dermate ver, het feit dat je verontwaardiging voelt leidt er niet automatisch toe dat een andere filosofische theorie geaccepteerd dient te worden.
Bij Strawson is verontwaardiging slechts een emotie die deel uitmaakt van onze natuur en die ook prima bestudeerd kan worden door de wetenschap. Verantwoordelijkheid maakt deel uit van de natuurlijke wereld en het is mogelijk dat die deterministisch is.
We mogen volgens Strawson dus niet automatisch iemand verantwoordelijk voor iets houden als we ons (reactieve attitude) verontwaardigd voelen.
