Dynamische periferieën

• Brittannië

7 koninkrijken van Angelen en Saksen

Gelijkenissen en verschillen met Frankische rijk

- Gefolgschaften

- Vetevoering

- Domeineconomie

- grote sociale ongelijkheid in allebei

- maar Angelsaksische wetten (dooms) in volkstaal (capitularia waren in Latijn)

Alfred de Grote

- koning Wessex

- oprichting van hofschool (vertalingen Latijn naar volkstaal) naar voorbeeld van Karel de Grote: inheemse volkstalige rechtstraditie, weerstand introductie Romeinse recht.

Koningschap

Sacrale karakter koningschap: 787 door zalving van koning. Koning: recht oproepen vrije mannen voor oorlog.

Meest frappante contrast

- Koningschap van Wessex slaagt erin invasies Denen tot stand te brengen (787) en duurzame politieke integratie van 7 koninkrijken te werk te stellen.

- Karolingische veroveringsdrang leidde tot imperial overstretch, en kromp bij zwakke leiders.

- Ook op rechtelijke organisatie liep Angelsaksisch Engeland voorop, het uitdelen van lenen bleef een beperkt verschijnsel.

• Moors Iberië

Na verovering Egypte

Na verovering Egypte (642-643): westwaarts (Maghreb: het westen)

- 647: Noord – Afrika onder controle, sterke weerstand:

* onder Byzantijns gezag

* gebied had intense Romeinse kolonisatie gekend

* was al gekerstend

- 680: verdrijving Byzantijnen: weerstand van confederatie van Berberstammen

- 705: Maghreb als provincie onafhankelijk van Egypte

- 711: geïslamiseerde Berbers steken Straat van Gibraltar over, zege bij Jerez de la Frontera, rukken op tot Toledo en bereiken Zaragoza

- 720: gebied rond Barcelona en Narbonne onderworpen

Iberisch schiereiland

Op het Iberische schiereiland vestigden zij hun gezag vooral door verdragen. Hun optocht werd gestopt door Karel Martel (733 of 734, nabij Tours). In 751 moesten ze gebied prijsgeven. Van de Spaanse Mark en christelijke koninkrijken ondervonden ze lokaal verzet.

Indirect bestuur

- Moslims hebben in Iberië nooit gecentraliseerde staat gevestigd: indirect bestuur

- 3 marken: Hoge Mark, Middelste Mark en Nabije Mark

- bewind door militaire gouverneurs. Onderlinge strijd: moslims kwamen uit berberstammen met verschillende achtergrond

- Geleidelijke islamisering van Iberische bevolking, geen meerderheid van Islamieten, maar wel cultureel overwicht

St. Jacob van Compostela

Sint-Jacob van Compostela: de cultus van deze apostel werd het brandpunt van Iberisch Christelijke hervormingsstreven.

- 1^ste golf veroveraars (8^ste eeuw): uit Noord – Arabië, vestigden zich in steden

- later nieuw - moslims: zuid – Arabieren, vestigden zich op het platteland

- Berbers uit Noord – Afrika, vestigen zich in centraal Spanje, stamverbanden bleven onaangetast gedurende 3 eeuwen

- Veroveringsfase 10^de eeuw: opnieuw immigratie grote groepen Berbers

De Moslims waren zeer tolerant tegenover andere godsdiensten, die wel schatplichtig waren.

Islamitisch kerngebied

- opgedeeld in provincies

- Córdoba zetel van centraal bestuur

- bestuur in handen van gouverneurs, onder hoger gezag van kalief

- 756: val Umayyadendynastie: onafhankelijke rijkjes in Maghreb en Iberië

• De Vikingen

Beeld

- Zeer negatief beeld door kronieken van monniken.

- Langs kusten en rivieren van Europa: plunderingen van abdijen en steden, inwoners meegevoerd als slaven.

Bevolking

3 bevolkingsgroepen:

- Zweden, langs kusten Oostzee

- Noormannen, Schotse eilanden, Ierland, staken over naar IJsland, Groenland en New Foundland

- Noren en Denen, Normandië, Lissabon, plunderden Sevilla, bezochten oost Engeland en Nederlandse riviergebied

Vikingsamenlevingen (archeologische bronnen)

- boeren, in relatief vruchtbare streken met veel ijzererts;

- vakmanschap op hoog niveau;

- expansieve neigingen: rivaliteit tussen leiders van clans of nieuwe vestigingsgebieden (overbevolking?);

- niet enkel plunderingen, ook handelsrelaties.

Invasies

- Succes vikinginvasies: snelheid van aanvallen en weer verdwijnen:

* zware ruiterij Frankische legers niet snel te mobiliseren

* Frankisch leger enkel geschikt voor offensieve oorlogen op land, konden kust niet verdedigen

- Toen de Vikingen begonnen te overwinteren op beschermde plaatsen waren ze wel kwetsbaar

- Frankische koningen konden bevolking niet beschermen, lokale heren boden weerstand: forten langs kusten: invasies versnelden decentralisatie van macht

- Meest langdurige invasiegolf in Westen tussen 6^de en 14^de eeuw

Economisch

- opgepot edelmetaal in circulatie gebracht als betaalmiddel in langeafstandshandel

- belastingen in zilvergeld voor verdediging invasies: Danegeld

- schatten in omloop ondersteunden de oosterse handel van de vikingen

Invasies stimuleerden dus omloop goederen en kapitaal en inschakeling in intercontinentaal handelssysteem.