Expansie van de staat, rechtstreeks bestuur en nationalisme

“Life homogenized within states and heterogenized among states”

Na 1850 ontstond een uitbreiding van de staatsactiviteiten. De macht van de staat expandeerde buiten het militaire domein om. Het militaire kreeg een meer ondergeschikte positie en kwam onder controle te staan van een burgerlijke administratie. De staatsrepressie veranderde van karakter: van een reactie op gebeurtenissen naar een oprichting van een systeem van bewaking en rapportering zodat men zich preventief kon beschermen. Dit zorgde voor een groeiende homogeniteit.

Later kwam het fenomeen van het nationalisme boven. Men refereert naar de mobilisatie van bevolkingen die geen eigen staat hebben rond een eis naar politieke onafhankelijkheid, een fenomeen dat gedurende de hele geschiedenis voortkomt. Daarnaast refereert het naar de mobilisatie van bevolking die een eigen staat heeft rond een sterkere identificatie met deze staat. Dit is pas aanwezig vanaf de negentiende eeuw en word bevorderd door een homogenisering van de bevolking en het opleggen van vormen van direct bestuur. Dit nationalisme werd opgezweept door veroveringen en oorlogen (bedreiging onafhankelijkheid, autonomie verwerven). Beide vormen van nationalisme versterkten elkaar in de loop van de twintigste eeuw dankzij pogingen van de staat om hun onderdanen samen te brengen rond de nationale zaak wat zorgde voor weerstand van geassimileerde minderheden en de vraag naar politieke autonomie versterkte de binding aan de bestaande staat bij groepen die reeds profiteerden van het bestaan van de staat.