Kerk en paus

Frederik II beschuldigt Milanezen van ketterij ( prioriteit van de Kerk sinds Vierde Lateraanse Concilie van 1215)

- 1238: Frederik trekt ten strijde

→ Milaan wederom gesteund door paus

→ keizer gesteund door een reeks steden in de Povlakte

- overwinning voor de keizer

→ tijdens de strijd wordt Frederik II geëxcommuniceerd

- aanvankelijk zonder uitwerking

- later worden tegenkoningen aangesteld door drie aartsbisschoppen langs de Rijn

→ 1250: keizer sterft

→ aan zijn opvolgers is een kort leven beschoren

- einde aan controverse à beide partijen waren verliezers:

→ pausen; geestelijke (o.a. banvloek) en wereldlijke (o.a. leenhorigheid) wapens hadden geen uitwerking meer

→ gregoriaanse hervorming ( om geestelijkheid boven leken te plaatsen) had gefaald

→ Duitse koningschap vanaf 1190 in verwarring;

→ fixatie op Italië leidde tot vervreemding Duitse werkelijkheid

→ Interregnum: er waren twee vorsten verkozen (Richard van Cornwall en Alfons van Castilië); de ene had slechts theoretische macht, de andere zette nooit een voet in Duitsland

- 1273: Interregnum wordt afgesloten met de verkiezing van Rudolf van Habsburg tot Rooms –Koning

→ deze kon niet verhinderen dat rijkssteden en territoriale vorsten vrij spel hadden

→ territoriale vorsten maken dienst uit tot 1871

→ tussen 1438 en 1918 leveren de Habsburgers de keizers