Militarisering en verburgerlijking

We onderscheiden vier stadia in de expansie van de militaire macht: een tijdperk van patrimonialisme (machthebbers actief als oorlogvoerders en rekrutering van eigen troepen en vloten) naar een tijdperk van makelarij met huurlingenlegers naar een tijdperk van nationalisatie met een eigen leger en een eigen militaire structuur binnen de stat naar een tijdperk van specialisatie, waarbij men over ging naar massaconscriptie, organisatie van reservelegers en vrijwilligersleger. Dit laatste begon met de levée en masse in Frankrijk in 1793 en bekwam een algemene tendens in Europa na 1850.

Dit proces van verburgerlijking in een tijdperk van specialisatie zorgde voor een uitbreiding van militaire activiteiten, maar een daling van het relatief belang en een onderschikking aan het burgerlijk bestuur. In vredestijd stabiliseerde het aandeel van de bevolking werkzaam als militair terwijl andere vormen van staatstewerkstelling expandeerden, de uitgaven voor niet militaire activiteiten stegen en het aandeel van militaire uitgaven in het nationaal inkomen daalde ondanks de expansie van dergelijke budgetten. Dit leidde tot beperkingen van de autonome macht van militairen.