Vestiging van de Katholieke Kerk

Laatantieke religieuze voorkeuren

Late Oudheid is periode van religieuze gisting: veel mensen op zoek naar filosofische stromingen met als kernmerken:

- geloof in één goddelijke kracht

- boodschap van individuele redding en wedergeboorte

- humanere God(en)

Christendom

Christelijke specificiteit:

- universele appèl: * ‘katholiek’ = ‘algemeen’ (Grieks): christendom richt zich in principe tot alle mensen

* enkel het jodendom heeft hetzelfde

* vooral dit gegeven heeft sociale consequenties op lange termijn

- ethiek: caritas of naastenliefde

- hechte solidariteit: besef van morele superioriteit (werkt versterkend in perioden van vervolging)

- grote aantrekkingskracht

Ontstaan als joodse sekte

2^de eeuw

vastleggen van de geschriften uit de Bijbel

• Joodse tanach (over de relaties tussen Jahwe en het uitverkoren volk van Israël) wordt overgenomen = Oud Testament

- OT = gebaseerd op Griekse vertaling (Septuagint) van Joodse traditie

• Nieuwe elementen vormen samen het Nieuw Testament: Vier evangeliën van Jezus, apostelbrieven, de Apocalyps

Latere verfijning

4 grote Kerkvaders:

- Ambrosius van Milaan (bisschop)

- Augustinus van Hypo (Noord – Afrikaanse bisschop)

- Hieronymus (V, geleerde, schreef ‘Vulgata” = Latijnse bijbelvertaling)

- Gregorius de Grote (VI, paus)

Joden

vanaf begin 3^e eeuw door de Romeinse autoriteiten gedwarsboomd

• discriminerende maatregelingen
• MAAR: aan strikte grenzen gebonden tolerantie jegens hen

>> jodenvervolgingen in Vroege ME eerder zeldzaam

Opkomst van het Christendom

311

Edict v. Milaan (christendom getolereerd)

312

Constantijn bekeert zich

>>> door zijn dubbelzinnige houding (christendom en oude godsdienst) worden heidense elementen naar christendom overgebracht (vb. Kertsmis op 25 dec., zondag = rustdag)

4^e eeuw

- aantal christenen neemt sterk toe

- christendom wordt intolerant tegenover andere religies

1) dus ook massale weerstand ertegen

2) zachte en harde overredingsmiddelen (vb. vernielingen van heidense heiligdommen = succesvol!)

Concurrentietechnieken

1) apologetische geschriften gaan confrontatie aan met andersdenkenden

2) belachelijk maken van andere religies => toenemende onverdraagzaamheid, geweld wordt niet geschuwd

bv: filosofe Hypathea gelyncht door christenen (IV)

bv: Justinianus: vervolging niet – christenen (VI)

Theodosius (eind 4^e eeuw)

christendom = staatsgodsdienst  Christelijke agressie neemt nog toe en wordt ondersteund op verschillende manieren

Andere elementen die de opkomst ondersteunen

1) leidende rol van keizer en paus in de nieuwe Kerk

2) snel groeiende rijkdom van de Kerk

3) strakke organisatie (bisdommen …)