Wat is geesteswetenschap?

·De geesteswetenschappen hebben geen gemeenschappelijk onderwerp. Cultuur? Er is verschil tussen hoge en lage cultuur. Het is niet precies duidelijk wat het begrip cultuur inhoudt: letterlijke betekenis in de landbouw; bij Plato/Cicero overdrachtelijk gebruikt: een proces van geestelijke verfijning; sinds de Verlichting: een naam voor het geheel van gewoonten van een bepaalde groep mensen; tegenwoordig kan het bijna alles betekenen.

·De geesteswetenschappen hebben geen gemeenschappelijke methode. Taalkundigen werken op een heel andere manier dan historici.

·Gemeenschappelijk is het begrip ‘geest’, ofwel ‘mens’.

·Lange tijd waren er geen wetenschappen die de ‘geest’ of de ‘mens’ apart bestudeerden

–Aristoteles maakte een onderscheid tussen: theoretische kennis: kennis van onveranderlijke

verschijnselen (metafysica, wiskunde); praktische kennis: kennis van het moreel verantwoord handelen (ethiek en politiek) en poëtische kennis: kennis van hoe je dingen moet maken van ambachtelijke kennis tot kunst. Daarnaast een aantal organon- of hulpvakken zoals logica, retorica. Wat wij als geesteswetenschappen opvatten zijn in alle drie categorieën te vinden: filosofie en theologie behoren tot de theoretische, ethiek en rechten tot de praktische en literatuur, muziek tot de poëtische wetenschappen.

–In de middeleeuwen: de ‘artes liberales’: het ‘trivium’: grammatica, dialectica en retorica; en het ‘quadrivium’: muziek, wiskunde, meetkunde en astronomie. Ook hier geen afgebakende categorie ‘geesteswetenschap’.

·Rond 1800: een geesteswetenschappelijke revolutie: ontdekking van de ‘menselijke geest’. Dat wil zeggen er werd voor het eerst een duidelijk onderscheid gemaakt tussen de mens en de natuur en tussen de mens en het bovennatuurlijke. De aanloop tot en de verdere verloop van die revolutie is het onderwerp van deze collegereeks.