Communicatietheorie

Gezin wordt opgevat als communicatief systeem.

Standpunt Palo Alto-groep: psychische stoornissen komen voort uit disfunctionele communicatiepatronen in het gezin. Een zorgvuldige analyse vd communicatie in het gezin zou voldoende zijn om pathogene processen te kunnen opsporen

Belangrijkste leden vd communicatieleer
-> Bateson, Haley, Watzlawick

Communicatie

Communicatie en gedrag zijn synoniem. Bij communicatie gaat het nt alleen om woorden (verbale info), maar ook om non-verbale info.

Boodschap = afzonderlijke communicatieve uiting
-> reeks boodschappen tss mensen = interactie
Zender -> Boodschap -> Ontvanger (en omgekeerd bij interactie)

Kenmerken van communicatie

Principes over communicatie volgens Watzlawick:
1) Alle gedrag is communicatie, men kan niet niet communicaren.

2) Communicatie is gelaagd: 2 niveau’s
- Inhoudsniveau: inhoud vd boodschap in woorden
- Betrekkingsniveau: manier waarop de inhoud begrepen moet worden non-verbale info

3) Interpunctie: de aard vd relatie wordt bepaald dr de interpunctie die ze aan hun interactie toekennen
- toekennen van leestekens in communicatiestroom
- communicatie is circulair, mr mensen maken oorzaak-gevolg relaties
- verschil van mening over oorzaak en gevolg (interpunctieprobleem) is een bron van conflicten

Interactiepatronen

*Symmetrische interacties
= gelijke posities en gelijksoortige boodschappen in de interactie

* Complementaire interacties
= verschillende posities en een ander soort boodschappen in de interactie

Gezond: beide interactiepatronen komen voor
=> parallelle relaties

Beide interactiepatronen kunnen ook pathologisch zijn:

- overwegend symmetrisch: machtsstrijd -> conflicten
- overwegend complementair: verstarring -> verschillen worden steeds groter

Extreme vorm van pathologische complementaire relaties: folie à deux

= psychotische stoornis waarbij 2 mensen dezelfde waandenkbeelden hebben: een dominante figuur met een waan heeft dan zoveel invloed op de ondergeschikte dat deze dezelfde waan ontwikkelt

Tegenstrijdigheden in de communicatie

Congruente communicatie = de boodschap is op inhouds- en betrekkingsniveau zonder moeite
vast te stellen

Incongruente communicatie = er bestaat discrepantie tss de verschillende communicatiekanalen

- tegenstrijdigheid binnen één communicatiekanaal
=> een verbale boodschap die later weer wordt ontkracht
Bv. kom eens naar hier. (…) wat doe je nu?

- tegenstrijdigheid tss de verschillende communicatiekanalen
=> gn overeenstemming tss inhouds- en betrekkingsniveau)
Bv. met een verveeld gezicht vertellen dat een verhaal je interesseert

- paradoxale communicatie: heeft een ziekmakende invloed
Bv. moeder zegt tegen kind dat het eens iets uit zichzelf moet doen, bv de afwas, mr wnr het kind de afwas doet, doet hij dat nt uit zichzelf