De actualiteit van de theocratie
De actualiteit van de theocratie of de politieke religie kan men aan verschillende verschijnselen illustreren.
Bvb: de regering van G.W.Busch (1946) waarbij veel aandacht is besteed aan neoconservatieve invloed op het Amerikaanse buitenlands beleid door onder andere de invloed van een groep intellectuelen die aangeduid worden als de theoconservativen of theocons. John Neuhaus (1936 – 2009), een van de belangrijkste van hen, heeft invloed gehad op het binnenlandse en buitenlandse beleid van de Bush regering op het impliciete en expliciete afbreken van de “Wall of seperation”. De
Amerikaanse regering heeft nauwe verbindingen aangeknoopt met evangelicaal christelijke groeperingen en volgens critici een verbinding tussen religie en staat gebracht die in strijd is met de secularistische traditie van het land.
Een ander vb: De opkomst van de politieke Islam tijdens eind jaren 70 van de twintigste eeuw.
1969 Khomeini’s politieke verhandeling verscheen zie onderstaand
1979 kwam Khomeini’s ideologie aan de macht
1989 val van de Berlijnse muur en einde van oost – west conflict.
In 1969 publiceerde Ayatollah Khomeini (1902 – 1989) een verhandeling die over het algemeen wordt beschouwd als een van de kernteksten van de politieke Islam, de Velayate faqih,die bezegt dat Joden en andere stammen die op een bepaalde manier satanischer waren dan de Joden een
verkeerd beeld van de Islam geven waardoor revolutionaire strekkingen en de levendige kwaliteit van de Islam werden miskend. Het eerste probleem van Khomeini’s vermenging van politieke en geestelijke macht is dat Khomeini aangeeft dat Mohammed de profeet zelf hierover uitspraken heeft gedaan. Khomeini schrijft: “Onze profeet was ook een politicus etc. Het tweede probleem is dat hij impliciet de breideling van politiek – religieuze macht afwijst die in Europa sinds 1748 bekend staat als de Trias Politica: de scheiding van wetgevende, bestuurlijke en rechtsprekende bevoegdheid. Deze machtenscheiding heeft als doel te voorkomen dat politieke macht dictatoriale vormen aanneemt, immers verdeelde macht is beperkte macht.
Het samenvallen van geestelijke en politieke leiders heeft in Europa en in de westerse wereld over het algemeen geen goede ervaringen opgedaan. Hiervan kennen wij twee modellen: Theocratie: Le pouvior temporel est simplement mis au service du projet religieux (de geestelijke leider is de baas over de politieke leider)” Tzvetan Todorov (1939 -). In Europa betekende dat, de paus is de baas over de keizer.
Césaropapisme: hierbij heeft niet de geestelijke macht het primaat maar de politieke. De keizer bepaalt de godsdiensten die hij tevens ook gebruikt voor het realiseren van zijn politieke doelstellingen. De strijd tussen paus en keizer om het primaat is uiteindelijk beslist door een scheiding aan te brengen tussen geestelijke en politieke macht.
Khomeini’s leer is verontrustend doordat hij het niet alleen aanbeveelt voor Iran maar ook voor andere (islamitische) Landen. Zijn onschuldige stellingen dat de Islam een ‘maatschappelijke religie’ of een ‘levensreligie’ is is dus in feite de grondlijn van de politieke Islam, een totalitaire politiek – religieuze ideologie die voor alle terreinen van het leven relevantie heeft.
Vergelijking: In de Sovjet Unie probeerde men, zij het niet in naam, maar wel de facto, het cėsaropapisme als leidraad te nemen. De politieke machthebbers moesten in overeenstemming met de leer van Marx en Lenin heersen over de religieuze leiders. Het was een radicaal cėsaropapisme doordat aan de religie bijna alle ruimte werd ontnomen.
Fukuyama concludeerde aan de hand van de bovengenoemde data 1969, 1979 en 1989 dat alle ideologische tegenstellingen uit de wereld waren maar is dat ook zo? Fukuyama had moeten opmerken dat in 1989 het Iraanse bewind zijn tienjarig bestaan vierde en dat dus de nieuwe ideologie van de Islam en de theocratie vitaler werden. De vraag is nu wat daarvan de relevantie is voor de Europese verhoudingen.
