Causaliteit

mei 25, 2014
Gepubliceerd in Sociologie
Lees 2929 keer
Print

In zijn algemeenheid geldt dat X directe oorzaak is van Y als er aan een drietal voorwaarden is voldaan:
X gaat vooraf aan Y
X hangt empirisch samen met Y
Er is geen alternatieve verklaring voor de samenhang tussen X en Y

X gaat vooraf aan Y is logisch in de zin dat een oorzaak na een gevolg niet plausibel is. Gelijktijdigheid is wel toegestaan.
X hangt empirisch samen met Y, er is een verband tussen de scores op de ene variabele en de andere. Dit kan tot uitdrukking komen in de Pearsoncorrelatiecoëfficiënt.
Geen alternatieve verklaring voor causaliteit van X en Y is moeilijker aan te geven. 3 impliceert dat we pas van X als oorzaak van Y mogen spreken als we zeker weten dat er geen andere verklaring is voor het verband dat we zien. In de situatie waarin een waargenomen verband tussen twee variabelen X en Y wordt verklaard door een derde variabele, noemen we het verband X en Y spurieus.
Spurieuze verbanden zijn te ontdekken door de relatie tussen de vermeende oorzaak X en gevolg Y uit te rekenen terwijl voor de invloed van de verstorende factor Z wordt gecorrigeerd.
Een voorbeeld is de partiële correlatiecoëfficiënt.
Als er meerdere complicerende factoren aanwezig zijn spreekt men van multipele oorzaken.
Oorzaak gevolg relaties kunnen ook reciprook zijn, dat wil zeggen dat eerst X Y veroorzaakt, waarna Y invloed op X uitoefent. We spreken dan van reciproke causale relaties.
Daarnaast kan een verband tussen twee variabelen onderdrukt worden door een derde variabele; we spreken dan van een suppressor-variabele.
Als er geen verband verdwijnt na correctie voor een derde factor, dan weet men dat er geen oorzakelijkheid tussen X en Y is. Het blijft onmogelijk voor alle mogelijk vertekenende derde factoren te corrigeren, een causale uitspraak blijft daarom altijd een hypothese.

Causaliteit

Relevante artikels

Advies nodig?

Blog

Diensten

Volg bronso