Wanneer er algemene instemming voor een ! ! ! ! ! ! smaakoordeel verwacht wordt, is dat omdat de kenvermogens, verbeelding en verstand, goed op elkaar afgestemd voelen. Dat voelen van het respecteren van een algemene norm, gaat terug op de rede. Een smaakoordeel in niet en wél op begrippen gebaseerd.

Niet, omdat men anders rationeel over esthetische kwesties zou kunnen beslissen. Wél, omdat er desondanks wel over gediscussieerd wordt. Het is een idee van de rede, dat op de achtergrond meespeelt en de hoop motiveert om te vergelijken en te debatteren.

Voornamelijk is dit het IDEE VAN DE VRIJHEID, grondvoorwaarde van het ethisch handelen.

-> Het esthetische gevoel = ervaring van objectieve manifestatie van vrijheid.

Kant noemt schoonheid het symbool van de zedelijkheid.

De redelijke mens kan niet anders dan moreel belang hechten aan alles wat het belangeloze spel van de verbeelding opwekt. En dus hecht de rede belang aan kunst, als deze belangeloos is (wat zelden is).

De natuur is een mooi model voor zo’n soort kunst. De natuur (als kunst) viseert geen doel, maar is toch doelmatig. Dit omdat zelf wie niet uit is op begrip, de natuur verbeeldt en begrijpt, omdat de natuur zich nu eenmaal zo aan ons presenteert (dat schrijven wij haar alleszins toe). Om deze gunst draait schoonheid, niet om begrip. (=Quatsch)

(De brug tussen subject en object, menselijke vrijheid en natuur, wordt nogmaals gelegd doordat er een soort vrijheid achter de natuur werkzaam is die aan beide ten grondslag ligt.)

Het oordeelsvermogen blijft echter reflexief: wij interpreteren de natuur alsof ze zich opzettelijk aan ons presenteert. De gunst waarover we spreken is er een die wij opnemen, niet eentje die zich aanbiedt.

En dan een deel waar ik geen hol van snap, over nog meer breuken en alweer vrijheid en out of the blue over het genie. En woorden als proliferatie helpen daar écht niet bij, Dominiek.

aangedaan door de vorm van dit object ervaar ik een belangeloos welbehagen waarbij mijn voorstellingsvermogens (verbeelding en verstand), zonder begrip, op een zodanig doelmatige wijze samenstemmen, dat ik bij elk ander redelijk wezen bijval mag verwachten.

Stuvia.com - De Marktplaats voor het Kopen en Verkopen van je Studiemateriaal

Wat geeft schoonheid ons dan? (zonder begrip, zonder belang en zonder doel) Wel, de loutere vorm waarin iets aan ons verschijnt. Bv een appel op een schilderij: Het is een appel zoals hij zich toont wanneer we hem vrij laten om vanuit zichzelf te verschijnen, wanneer we even ophouden onze belangen, begrippen of doelen op de appel te projecteren (niet om op te eten, ...)

Het esthetisch genietende subject beleeft lust aan de aanwezigheid van een pure voorstelling. Het zelfgevoel ‘dit mag ik als universeel mededeelbaar beschouwen’ wordt geschonken door een radicaal buiten: een ding dat qua betekenis volledig openblijft en waarvan ik het bestaan zelfs niet eis.

In de opvattingen over kunst, blijft Kants schoonheidsoordeel aanwezig in die zin dat alles wat hij schrapte, aanwezig blijft: zonder doel blijkt het gevoel van een perfecte doelmatigheid, zonder begrip blijkt een lust aan de begrijpelijkheid zelve en aan het zonder belang wordt een ethisch belang gehecht.

Kant scheidt het esthetische van het natuurlijke, zintuigelijke, cognitieve en ethische, maar benadrukt tegelijkertijd de band tussen deze domeinen. Die band is het schone.

De brug die hij echter wil creëren is een fata morgana van de rede, ook voor de latere romantiek.

Uit belangeloosheid volgt algemeenheid, maar hoe kan ! ! ! ! ! ! een subjectief oordeel de pretentie hebben algemeen te zijn? Volgens Kant zijn er twee smaakoordelen: zuivere en natuurlijke. Bij natuurlijke zegt men ‘dit smaakt lekker’ waarbij men de persoonlijke gewaarwording toegeeft.

Bij zuivere zegt men ‘dit is schoon, waarbij men algemene instemming verwacht.

Er bestaat dus een subjectief gevoelde algemeenheid en dit omdat het op een vreemde manier aanleunt bij het verstand.

Het is de samenwerking tussen verbeelding en verstand waarvan genoten wordt bij een schoon object, het is een formeel genot. Het is nu net die eenstemmigheid van verbeelding en verstand die de constitutie van kennis vormt en dus heeft ook het esthetische smaakoordeel met verstand te maken.

De schoonheid wordt ervaren als een gunst omdat desnoods alles te begrijpen valt, behalve de mogelijkheid van het begrijpen zelf.

Kants analyse hierover is geen esthetica omdat het niet uitgaat van de kenmerken ! ! van een al dan niet schoon object. Zijn vraag is waarin een smaakoordeel gegrond is. Hij onderscheid er vier momenten in:

(1) Een belangeloos welbehagen. Dit gevoel is subjectief , maar niet enkel zintuigelijk omdat het belangeloos is (er is geen begeerte in het spel die aanwezigheid van het object eist). De beoordeler is dus VRIJ omdat hij niet afhankelijk is van die materiële aanwezigheid.