Logisch positivisme: Wiener kreis (1920-1938)

Een eerste model is hierbij het Wieners Kreis – model dat komt uit het logisch positivisme. Het logisch positivisme valt ook wel samen met het behaviorisme.

Hempel-oppenheim model: (1948): deductief-nomologisch model (D-N) Een opvolging van het Wiener Kreis model. Dit model werd uitgevonden door de twee logisch positivisten Carl Hempel en Paul Oppenheim. Het Hempel Opperheim – model wordt beschouwd als het beginpunt voor de studies naar „verklaring in wetenschap‟. Volgens dit model kunnen wetenschappelijke verklaringen gezien worden als logische argumenten, waarbij explanans, de verklaring, vooraf gaat aan een explanandum, wat verklaard moet worden. Het explanandum mag echter niet geïmpliceerd zijn in het explanans, omdat dit leidt tot circulariteit.

Deze circulariteit is een groot probleem, ook in de psychologie. Als iemand bijvoorbeeld een verlegen type is en niet veel vrienden heeft, gaan we dit verklaren door te zeggen dat die persoon „introvert‟ is. Hiermee denken we een verklaring te hebben gegeven, hoewel we alleen maar een begrip hebben gebruikt dat die eigenschappen inhoudt. Omdat Hempel en Oppenheim beweerden dat verklaringen deducties zijn van wetenschappelijke wetten of theorieën, werd dit model ook wel het deductief nomologisch – model genoemd. Voor het deductief nomologisch – model is verklaren en voorspellen hetzelfde. Voor het Hempel Oppenheim model bestaat de verklaring uit het tonen dat het kon voorspeld worden.Als besluit kunnen we stellen dat de nomologische benadering van de verklaring hoogstens een beschrijving geeft van de werkelijkheid. Een dieperliggende vraag naar de werkelijkheid geeft de causale benadering.

Een van de aanhangers van het positivisme is Auguste Comte. Deze stroming gaat er van uit dat wetenschap de enige bron van geldige kennis is. Het zijn vooral de observeerbare feiten die geldig zijn, niet de hypothetische verklaringen. M.a.w. descriptie i.p.v. verklaring.

Er is dus een afwijzing van alle filosofie en theologie, van elke normatieve kennis of ethiek en van alle kennis die zintuiglijk niet controleerbaar is.

Bij de Newtoniaanse stijl ligt aan de basis van de observatie de opgestelde wetten, bij het positivisme zijn wetten samenvattingen van observaties, geen essenties van de natuur. Dus men verkrijgt eigenlijk de wetten NA de observaties en bij de Newtoniaanse stijl gaan die wetten de observatie vooraf. Twee doorslaggevende termen die bij het positivisme horen zijn predictie en controle:

• Predictie: a.d.h.v. bepaalde wetten of theorieën (vb. wetten van Newton) kunnen wetenschappers toekomstige gebeurtenissen voorspellen.
• Controle: predictie van wetten maakt dan uiteindelijk de controle van de natuur mogelijk.