Iets wordt ervaren door mensen die geboren zijn rond hetzelfde tijdstip (cohort = mensen die geboren zijn rond dezelfde tijd en zo gelijken op elkaar op vlak van dingen die hen scheidt van mensen die geboren zijn in andere tijden) (normatief).
Bv. de ontwikkeling verloopt moeizaam omdat de economie niet zo goed draait of omdat er oorlog aan de gang is.
Gebeurtenissen zijn sterk gebonden aan leeftijd en daardoor voorspelbaar (normatief). Niet enkel lichamelijk maar ook bv. vanaf 6 jaar naar 1e leerjaar gaan, op 18 rijbewijs halen en gaan studeren in het hoger onderwijs.
Invloeden op ontwikkeling:
Niet-normatief
Dit wil zeggen dat men benadrukt dat ontwikkeling kneedbaar en veranderbaar is.
Bv. iemand kiest ervoor om te studeren i.p.v. jong te trouwen. Wanneer nieuwe mogelijkheden zich aanbieden kan deze persoon gemakkelijk ineens wel trouwen en kinderen krijgen in haar dertiger jaren.
Geleidelijk aan wordt ontwikkeling wel minder plastisch als zowel de capaciteit en de kansen voor verandering verminderen.
Het is ook belangrijk te weten dat plasticiteit verschilt tussen individuen. (sommige kinderen en volwassenen ervaren meer verschillende levensomstandigheden)
1) De uitdagingen en aanpassingen van ontwikkeling zijn multidimensioneel, d.w.z. dat ze beïnvloedt worden door een ingewikkeld mix van biologische, psychologische en sociale factoren.
Hoe ouder je wordt hoe meer het fysieke, cognitieve en emotionele invloed gaat hebben op elkaar en hoe meer ze in elkaar gaan verstrengelen.
Elke aftakking is een weg die je inslaat, zoals bv. muziek, sport etc.
2) Ten tweede is de levensloopontwikkeling multidirectioneel (veelvormig)
Veelvormig heeft 2 betekenissen:
Niet altijd vooruitgang in alle domeinen
Bv. Goed in talen, maar dan minder goed in wiskunde
Vooruitgang en achteruitgang binnen hetzelfde domein
Bv. Het geheugen werkt minder goed (achteruitgang), maar je wordt toch beter in Duits doordat je daar bent geweest en je veel ervaring hebt opgedaan op vlak van die taal (vooruitgang).
Prenataal | Bevruchting tot geboorte |
Baby en peuter | Geboorte - 2 jaar |
Vroege kindertijd | 2 - 6 jaar |
Midden-kindertijd | 6 - 11 jaar |
Adolescentie | 11 - 20 jaar |
Vroege volwassenheid | 20 - 40 jaar |
Midden-volwassenheid | 40 - 60 jaar |
Late volwaasenheid | 60 jaar - overlijden |
Verschillende fasen in de ontwikkeling:
(zie boek pg. 8 voor uitleg bij elke fase!)
In elke fase komen veranderingen voor op vlak van 3 brede domeinen:
* Fysiek
* Cognitief Ze overlappen elkaar en werken op elkaar in
* Emotioneel en sociaal
