Toepassing van de rechtsregels

Werking in de tijd

• niet-retroactictief: geen terugwerkende kracht
• in principe gemaakt voor de toekomst, tenzij er een vervaldatum is
• garanderen rechtszekerheid: les posterior derogat anteriori

Werking in de ruimte

• normen met territoriale toepassing: gelden voor alle rechtssubjecten binnen het territorium waarvoor de overheid bevoegd is (verkeersregelement)
• normen met personele toepassing: geldt voor de betrokken personen, ongeacht waar zij zich op dat moment bevinden (recht om te huwen)

Recht vs. feiten

• feiten worden omgezet omwille van de rechtsvraag
  • feiten zijn de juridische interpretatie van de rechtsregel zelf
  • feitelijke interpretatie is de appreciatie van de loutere feiten
• rechtsregels moeten toegelicht worden opdat er loutere verduidelijking is en interpretatie alleen een bepaalde toevoeging heeft

Interpretatie

wie?

• wetgever zelf = authentieke interpretatie (enige bindende methode)
• rechter = rechterlijke interpretatie
• rechtsleer
• gewoonte: concrete vorm aan diverse toepasingen van rechtsregels

methodes?

• exegetische/grammaticale methode: letterlijke tekst: duidelijke teksten hebben geen interpretatie nodig
• systematische methode: een regel steeds zien in het geheel waartoe hij behoort (bv een kind in het BW is een persoon onder de leeftijd van 12 jaar)
  • uitzonderingen moeten beperkend worden geïnterpreteerd
  • uitzondering primeert op de algemen regel
  • a fortiori redenering: wat geldt voor deze situatie, geldt in grotere mate ook voor de niet-voorziene situatie
  • a contrario redering
  • analogische redenering
• wets- en rechtshistorische methode: zoeken naar verklaring in het verleden (bv kijken naar voorbereidende werken van de wet)
• sociologische methode: initiële opzet van de regel aanpassen aan de evolutie in de maatschappij, rekening houdend met de juridisch maatschappelijke en socio-economische ontwikkeling (bv in wetboek staat doorgang voor paard en kar, wordt nu gezien als de doorgang voor een tractor)
• teleologische methode: werkelijke bedoeling van de wetgever nagaan en het doel van een norm bekijken (bv: parlementaire voorbereiding)
• potius ut valeat: bij twijfel moet de norm zo geïntrepreteerd worden dat hij alleszins enig gevolg teweegbrengt
• beschermingsregel: bij twijfel moet de norm geïntrepreteerd worden in het voordeel van de zwakste partij