De in de kostenplaats verzamelde kosten kunnen moeilijk via dezelfde verdeelsleutel over de verschillende producten verdeeld worden, daar waar het verband tussen producten en kosten voor de verschillende kostensoorten anders is.
Er zijn 2 methoden:
1. Hoeveelheidmethode of gemiddelde kostenmethode
Na het splitsingsmoment stelt men de hoeveelheid van de eindproducten vast en verdeelt men de gemeenschappelijke kosten naar deze hoeveelheid.
Kostprijs A = (hoeveelheid A / totale hoeveelheid) × gemeenschappelijke kosten + specifieke kosten van A
2. Relatieve verkoopwaardemethode
De relatieve verkoopwaarde bestaat uit de omzet verminderd met de specifieke kosten. De verkoopprijs × productiehoeveelheid worden na het splitsingsmoment verminderd met de specifieke kosten. De gemeenschappelijke kosten worden dan in verhouding tot de relatieve verkoopwaarde verdeeld.
Kostprijs A = [ (omzet A – specifieke kosten) / totale relatieve verkoopwaarde] × gemeenschappelijke kosten + specifieke kosten A
BEOORDELING
Gebruikt men de relatieve verkoopwaarde dan past men de draagkracht toe, d.w.z. hoe hoger de relatieve verkoopwaarde hoe meer kosten het product opneemt. Gebruikt men de hoeveelheidmethode dan is de output bepalend voor de kostentoerekening.
Een aantal ondernemingen gebruikt een andere methode : men aanvaardt als kostprijs de verkoopprijs verminderd met de normale winstmarge (“backward costing”).
Kosten van nevenproducten en afval
Nevenproducten = producten die automatisch bij het productieproces ontstaan naast de eigenlijke nagestreefde producten en die bovendien verkoopbaar zijn
Onderscheid met afval omdat :
Meest praktische methode : verkoopwaarde van de nevenproducten beschouwen als vermindering van de productiekostprijs van producten (aftrekmethode)
In diverse processen wordt tot op zekere hoogte in het proces kosten gemaakt die nog niet geïdentificeerd kunnen worden met de producten die uit het proces zullen ontstaan. Tot op het moment dat er verschillende producten bestaan heeft men “gemeenschappelijke kosten”. Deze moeten op een of andere manier verdeeld worden over de productie zelf.
a) Eerste mogelijkheid: de indirecte kosten vertonen een (causaal) verband met de totale directe kosten van de eindproducten
Berekening toeslag = totale indirecte kosten / totale directe kosten
Indirecte kosten per product = directe kosten van product × toeslag
b) Tweede mogelijkheid : de indirecte kosten vertonen een (causaal) verband met de grondstofkosten van de eindproducten
Toeslag = totaal indirecte kosten / totaal materiaalverbruik
Indirecte kosten per product = materiaalkost product × toeslag
c) Derde mogelijkheid : de indirecte kosten vertonen een (causaal) verband met de directe personeelskosten van de eindproducten
Toeslag = totaal indirecte kosten / totaal personeelskosten
Indirecte kosten per product = personeelskost per product × toeslag
2. Globale toeslagmethode steunende op kwantiteiten
a) Eerste mogelijkheid : de indirecte kosten vertonen een (causaal) verband met het aantal gebruikte machine-uren door de eindproducten
Toeslag = totaal indirecte kosten / totaal van machine-uren
Indirecte kosten per product = machine-uren per product × toeslag
b) Tweede mogelijkheid : de indirecte kosten vertonen een (causaal) verband met het materiaalverbruik (in hoeveelheden) van de eindproducten
Toeslag = totaal indirecte kosten / totaal materiaalverbruik (vb. in kg)
Indirecte kosten pp = materiaalverbruik product × toeslag
c) Derde mogelijkheid : de indirecte kosten vertonen een (causaal) verband met het aantal directe arbeidsuren in de eindproducten.
Toeslag = totaal indirecte kosten / directe arbeidsuren
Indirecte kosten per product = directe arbeidsuren pp × toeslag
Hoe berekenen we nu uit gegevens 1. En 2. De kostprijs per product?
Kost product X | Berekening | Totaal | Kost per eenheid |
Materiaalverbruik | = # kg × € ?/kg × # stuks | = uitkomst berekening | = totaal / # stuks |
Directe personeelskosten | = # uren × kost per uur × # stuks | = uitkomst berekening | = totaal / # stuks |
Indirecte kosten | = A × toeslag | = uitkomst berekening | = totaal / # stuks |
Totale kosten |
| Som van totalen | Som kost per eenheid |
Met A is veranderlijk met keuze methode (zie eerder)
3. Gedetailleerde toeslagmethode steunende op de waarde
Door een verdere analytische kostendetaillering kan men de indirecte kosten splitsen in:
Toeslag per euro directe kost = totaal categorie 1 / directe kosten
Toeslag per euro materiaalkost = totaal categorie 2 / totaal materiaalverbruik
Toeslag per euro arbeidskost = totaal categorie 3 / totale personeelskosten
4. Gedetailleerde toeslagmethode steunende op kwantiteiten
Toeslag per machine-uur = totaal categorie 1 / # machine-uren
Toeslag per kg materiaalverbruik = totaal categorie 2 / # kg materiaal
Toeslag per direct arbeidsuur = totaal categorie 3 / # directe arbeidsuren
Deze methode wordt voornamelijk door centra gebruikt die meerdere soorten niet-verwante prestaties leveren.
Kostprijs = directe kosten + toeslag indirecte kosten
Voor de toerekening van de indirecte kosten wenst men tot een eenvoudige kostprijsformule te komen door het berekenen van een toeslag. Deze toeslag wordt dan vermenigvuldigd met het gebruik van de veroorzakende factor door elk product.
Vooral bruikbaar in meerproductondernemingen waar de producten een zekere verwantschap met elkaar vertonen. Deze kan berusten op : gemeenschappelijke grondstof, gemeenschappelijk productieproces waarbij grondstofverbruik verschilt per variëteit of gemeenschappelijk productieproces met een verschillende productietijd per variëteit.
Op grond hiervan kan men werken met een geïndexeerde delingscalculatie, waarbij de onderlinge verschillen in grondstoffen en/of productietijd als wegingsfactoren worden gebruikt.
Men neemt soms gemakhalve de verkoopprijs (marktprijs) als equivalentiecijfer.
METHODE :
1) Één van de variëteiten wordt als basis gekozen en krijgt equivalentiecijfer 1
2) De anderen worden in relatie gebracht met de basisvariëteiten waardoor men een aantal equivalentiegetallen bekomt
3) De equivalentiegetallen vermenigvuldigen met de geproduceerde hoeveelheid per variëteit zodat we een gewogen productie per variëteit bekomen
4) De totale op al deze variëteiten betrekking hebbende kosten worden door het totaal van de gewogen productie gedeeld
5) De uitkomst van 4 wordt met de gewogen productie per variëteit vermenigvuldigd waardoor men de totale kosten per variëteit bekomt
6) Bij deling door de werkelijk geproduceerde hoeveelheid per variëteit verkrijgt men de kosten per eenheid van een bepaalde variëteit
