Net zoals bij een obligatie kunnen we de prijs van een aandeel bereken door de toekomstige ontvangsten – voor aandelen de toekomstige dividenden per aandeel – te actualiseren. Die toekomstige dividenden zijn echter niet met zekerheid gekend zodat de waardebepalingen van een aandeel heel wat onzekerder is dan die van een obligatie.
door die onzekerheid gebruikt men bij de berekening van de actuele waarde een discontovoet die gelijk is aan de marktintrestvoet + een procentuele vergoeding voor het risico (risicopremie). Opdat beleggers bereid zouden zijn om aandelen aan te kopen, moet de gemiddelde opbrengst ervan hoger zijn dan die van obligaties.
De risicopremie kunnen we eenvoudig toelichten. Onderstel dat een belegger de keuze heeft tussen 2 alternatieve beleggingen: een zekere opbrengst van 6% en een onzekere met ½ kans op een 12% opbrengst maar ook ½ kans op 0% => gemiddelde (verwachte) opbrengst is ook gelijk aan 6%.
In de praktijk stellen we vast dat de meeste individuen het eerste alternatief nemen.
het verschil tussen de verwachte (of gemiddelde) opbrengst die ze minimaal eisen om het tweede alternatief in aanmerking te nemen, en de opbrengst van het zeker alternatief noemen we de risicopremie.
Bijgevolg kunnen we de prijs van een aandeel of zijn beurskoers P schrijven als:
= het verwachte dividend voor na j jaren en d de discontovoet = de som van de geldende marktintrestvoet en de risicopremie. Het dividend voor het huidige jaar wordt niet opgenomen, we onderstellen dat het al uitgekeerd is.
Deze formule toont dat de beurskoersen afhankelijk zijn van verschillende factoren:
- Verwachte winsten: indien de beleggers optimistisch zijn over de evolutie van de winsten van de ondernemingen, dan zullen de verwachte dividenden en dus aandelenprijzen stijgen.
- Verwachte verliezen: dan zullen de beurskoersen dalen.
- Intrestvoetevolutie: een hogere intrestvoet resulteert in een hogere discontovoet en doet de aandelenprijzen dalen. Ook verhoogt een hogere intrestvoet de aantrekkelijkheid van alternatieve beleggingen zoals obligaties.
- Risicoperceptie: minder vrees voor risico’s doet de risicopremie en bijgevolg ook de discontovoet dalen en de beurskoersen stijgen.
Dit zijn fundamentele gegevens die de prijs van de aandelen bepalen.
De algemene evolutie van de aandelenkoers op een beurs wordt samengevat in een beursindex. Deze wordt berekend als een gewogen gemiddelde van de aandelenprijzen van een aantal belangrijke ondernemingen.
Voor de Europese beurzen wordt de Eurostoxx index opgesteld, gebaseerd op de koersen van de 50 grootste Europese bedrijven. Vermits aandelenprijzen sterk beïnvloed worden door de verwachte winsten, vormen deze beursindexen een belangrijke indicator voor de verwachte economische evolutie.
Wanneer koerstijgingen op zichzelf geïnterpreteerd worden als goed nieuws! dan stimuleren ze de vraag naar aandelen zodat de koersen stijgen. Dat wordt op zijn beurt beschouwd als goed nieuws en veroorzaakt een verdere toename van de vraag. Zo er kan als het ware een zelfvoerend proces van koersstijgingen op gang komen.
We spreken van een speculatieve zeepbel waarbij hoge en stijgende aandelenprijzen niet langer verantwoord zijn door de fundamentele gegevens.
Voor een individuele belegger doet het er niet toe hoe de toekomstige prijs tot stand komt. Indien hij verwacht dat die prijs voldoende hoger zal zijn dan de huidige prijs, is het voor hem rationeel het aandeel te kopen en het na een jaar terug te verkopen.
