Hij levert vooral kritiek op universalistische pretenties. Volgens Walzer is dit onmogelijk: elke handelingssfeer heeft zijn eigen finaliteit en dus zijn eigen rechtvaardigheidsnormen. Intieme en professionele handelingssfeer is helemaal anders, we behandelen de ander niet slecht, gewoon anders.

1. Het blokkeren van de uitwisseling of ‘complexe gelijkheid’

• Hij pleit voor een waterdichte opdeling van de diverse handelingssferen
• En komt zo tot zijn notie van ‘complexe gelijkheid’ De maatschappij draait op ongelijkheid (examens om de goede en slechte leerlingen te onderscheiden, loonverschillen om de economie in stand te houden, zus of lief behandel je niet gelijk,…) Er moet gelijkheid zijn maar niet overal.
• Streven naar een beperking van de uitwisselingsmogelijkheden tussen de diverse levenssferen is het opzet. (uitwisselingsmogelijkheden bv: goede economische positie gebruiken om een goede politieke positie te krijgen) er zij genoeg handelingssferen, iedereen heeft kansen.
• Dus als we als samenleving een grotere mate van gelijkheid willen bereiken, moeten we niet in eerste instantie streven naar een verminderen van de ongelijkheden binnen de handelingssferen, maar moeten we de uitwisseling tussen de sferen blokkeren.

Die stelling roept op z’n minst twee vragen op:

• is het mogelijk een dergelijke uitwisseling te blokkeren . Het blokkeren van de uitwisseling onderschat de onderscheidingsdrang: Mensen zijn creatief in het omzeilen van dergelijke beperkingen, Walzer onderschat de menselijke onderscheidingsdrang. Handelingen in de economische sfeer zijn betrokken op alle andere sferen (veel geld, groot huis, goede buurt, langer studeren, op reis kunnen,…)
• is dat voldoende om een situatie van ‘complexe gelijkheid’ te realiseren? Voorbij de uitwisseling door cognitieve transferprocessen. De verhoudingen tussen de diverse handelingsferen zijn niet noodzakelijk het gevolg van uitwisselingsprocessen. Walzer houdt onvoldoende rekening met de transfereerbaarheid van vaardigheden. We kunnen vaardigheden die we leren in een bepaald handelingsgebeid (bv school) toepassen op andere

CONCLUSIE 1

Dat betekent dus dat er niet alleen pragmatische bezwaren zijn tegen de notie van complexe gelijkheid, maar ook dat die notie fundamenteel niet-realiseerbaar is

CONCLUSIE 2

Maatschappelijke gelijkheid/rechtvaardigheid bekomen we dus niet door ‘verzwakking’, maar veeleer via een ‘radicalisering’…handelingsgebieden.

2 visies op rechtvaardigheid

Wat versta je onder gelijkheid? Twee uiteenlopende visies…

Visie 1: Is het voldoende dat het veld er voor alle spelers gelijk bij ligt? Gelijke middelen

• equality of resources
• Het verhaal van de vijf dwaze en de vijf wijze maagden

OF

visie 2: Hebben we de plicht om de zwakste(n) bij te staan, zodat zij in staat worden gesteld om op een volwaardige wijze deel te nemen?

• equality of welfare
• Het verhaal over de werkers van het eerste tot het elfde uur

‘rechtvaardigheid is alles wat onze keuzemogelijkheden verdedigt of vergroot, onrechtvaardigheid is alles wat onze keuzemogelijkheden belemmert of verbiedt.’

Zijn standpunt is uitgewerkt in A Theory of justice. Zijn standpunt is een reactie op het utilitarisme (=Het welzijn binnen de samenleving vergroten. Desnoods ten koste van het individu.)

Hij zegt dat we de samenleving zo gelijk mogelijk moeten inrichten en ontwerpt een gedachtenexperiment (sluier van onwetendheid) Als we een ideale samenlevingsvorm willen vinden moeten we ons verbergen achter een sluier van onwetendheid, waardoor we niet zullen weten welke positie we zullen hebben binnen de maatschappij. Door die onwetendheid gaan we zorgen dat er geen extreme vormen van armoede zijn. Er moet een gelijke verdeling zijn, maar niet helemaal gelijk want zo zou elke prikkel tot initiatief weg zijn.

Vanuit dit experiment komt hij tot een omschrijving van rechtvaardigheid. Twee principes staan centraal:

1. Een eerste principe stelt dat élke persoon dezelfde basisrechten en basisvrijheden heeft.

Deze zijn zo fundamenteel dat ze nooit mogen worden ingeperkt - Principe van gelijke basis rechten- en vrijheden - Gericht op de politieke constitutie van de samenleving.

2. Sociale en economische ongelijkheden zijn maar toelaatbaar, zolang ze tegemoet komen aan de minst bevoorrechte leden van de samenleving

- Cruciaal voor de gezondheidszorg!

- Principe van onderscheidenheid

Principe van gelijke kansen (1) gaat vooraf aan principe van onderscheidenheid (2)

Rechtvaardigheid is volgens hem niet gelijk aan gelijke kansen en rechten. Enkel de primaire basisgoederen moeten gelijk verdeeld zijn. Als je deze voorwaarde schendt tast je de basis van de samenleving aan.

Deze vijf basisvoorwaarden van menselijk samenleven zijn:

- Vrijheid van denken en geweten

- Vrijheid van beweging en beroepskeuze

- Toegang tot politieke en economische machtsposities;

- Redelijke verwachting op inkomen en financiële mogelijkheden

- De maatschappelijke basis voor het verwerven van zelfrespect

Hij benadrukt het objectieve karakter van deze primaire goederen. De staat moet voor hem op levensbeschouwelijk en politiek vlak neutraal zijn.Alleen zo is het mogelijk om een publieke basis te vinden die kan rekenen op redelijke instemming van allen.