Het begrip stand verwijst naar de maatschappelijke structuur waar een scherp onderscheid bestaat tussen de verschillende sociale groepen op basis van grondbezit en bloedverwantschap.
Anders dan het kastenstelsel, is een standmaatschappij niet geheel gesloten. Hoewel lidmaatschap van een stand overwegend op basis van geboorte gebeurde, was een stijging naar een hogere stand mogelijk.
Het gesloten karakter van een kaste volgt uit het feit dat het lidmaatschap erfelijk bepaald is en perosnen huwen binnen de eigen kaste. Het systeem wordt in stand gehouden en gelegimiteerd door religieuze wetten. De ongelijkheid in een kastensysteem, worden door deze religieuze wetten gelegimiteerd, waardoor de ongelijkheid niet aan persoonlijke verdiensten/persoonlijk falen wordt toegeschreven.
In een gesloten samenleving wordt de sociale positie en daarmee verbonden status toegewezen, wat betekent dat een persoon de sociale positie bekleedt op basis van intrinsieke kenmerken waarop het individu weinig tot geen vat heeft.
In dit soort samenleving vindt er weinig tot geen verticale sociale mobiliteit plaats op basis van individuele prestaties.
Een open samenleving of een meritocratische samenleving is een samenleving waarin de sociale positie en de daarbij behorende status verworven kunnen worden. Individuen kunnen deze statussen verwerven door individuele prestaties neer te zetten.
Horizontale sociale mobiliteit is een verandering van sociale positie zonder dat een grote verandering opwaarts of neerwaarts plaatsvindt in de hiërarchie van de maatschappelijk gewaardeerde posities of functies binnen een organisatie. De positie van de persoon behoudt ongeveer dezelfde waardering, ondanks het feit dat hij/zij een andere sociale positie bekleedt.
Verticale sociale mobiliteit betekent de opwaartse of neerwaartse verandering in de sociale rang van bepaalde personen, dankzij het innemen van andere sociale posities.
De sociale rang is de relatieve plaats van een sociale positie op de hiërarchische ladder van alle sociale posities in een bepaalde samenleving.
De sociale status van een sociale positie is de verschillende waardering tussen sociale posities.
De sociale strata is de verzameling van gelijkaardige sociale posities die allemaal een bepaalde plaats innemen op de maatschappelijke ladder.
De sociale stratificatie is de onderverdeling van de samenleving in verschillende sociale lagen van bovenschikking en onderschikking van personen met gelijkaardige sociale posities.
Sociale actoren met een gelijkaardige sociale positie bekleden een bepaalde sociale rang in het systeem van sociale stratificatie.
Loopbaanmobiliteit heeft te maken met de veranderingen van sociale positie tijdens de beroepsloopbaan van een individu.
Men past loopbaanplanning meer en meer toe in bedrijven en behelst het actief en bewust plannen van de carrière van de medewerker. Dit is een voorbeeld van bewust omgaan met de verticale mobiliteit.
Het vergelijken van posities tussen generaties noemen we intergenerationele sociale mobiliteit.
Posities die het individu toekomen op basis van zijn individuele prestaties, inspanningen, ervaring, ...
De positie wordt verworven door de eigen inbreng of inspanning van het individu en de erkenning daarvan door de anderen en/of de samenleving.
Zo komen we in het spanningsveld van tussen enerzijds objectieve en vaste criteria bij het bepalen van toegang tot een bepaalde positie en anderzijds het belang van prestaties en competenties. Promotiesystemen in organisaties zijn meer en meer gebaseerd op verworven ervaringen en/of capaciteiten ten nadele van klassieke objectieve criteria zoals anciënniteit of geslacht.
Deze posities komen het individu toe zonder zijn toedoen, op basis van kenmerken die onafhankelijk zijn van het individu. Dat betekent dat bepaalde posities bekleed worden door individuen op grond van objectieve criteria zoals geslacht, leeftijd, familiebanden, geboorte. Die posities worden toegewezen zonder dat het individu in kwestie daaraan iets kan veranderen op basis van eigen capaciteiten, kwaliteiten of criteria die hij al dan niet kan verwerven.
