Variabele meeropbrengsten ontstaan door de aanwezigheid van constante productiefactoren in het productieproces. (KT)

Op LT heeft de onderneming de mogelijkheid om alle productiefactoren te wijzigen. Men kan de schaal van de onderneming op LT inkrimpen of uitbreiden.

Een schaalvergroting wordt dan gedefinieerd als een gelijke proportionele toename van alle productiefactoren.

q = f(q_A,q_K) => q’ = f(λq_A, λq_K)

De verhouding tussen q en q’ bepaalt de gerealiseerde schaalopbrengsten.

Als alle productiefactoren met een bepaalde factor λ worden uitgebreid:

q’ > λq : toenemende schaalopbrengsten

q’ = λq : constante schaalopbrengsten

q’ < λq : afnemende schaalopbrengsten

Schaalopbrengsten hangen nauw samen met langetermijnbeslissingen: alle productiefactoren komen in beweging.

De oorsprong van toenemende en afnemende schaalopbrengsten is van technologische en organisatorische aard.

Toenemende schaalopbrengsten vinden vaak hun oorsprong in ondeelbaarheden bij het productieproces.

Vb. moderne weefgetouwen zijn geschikt om grote hoeveelheden textiel te produceren en doen dat efficiënter dan kleinere weefgetouwen.

Schaalvergroting kan overigens specialisatievoordelen van arbeid en machines opleveren.

Afnemende schaalopbrengsten kunnen ook te wijten zijn aan technische begrenzingen, aan omgevingsfactoren die remmend werken, en aan organisatorische problemen.

• MP>GP dan stijgt GP
• MP<GP dan daalt GP
• MP=GP dan bereikt GP een maximum

De fundamentele oorzaal van het uiteindelijk dalende verloop van de grensproductiviteit ligt in het feit dat een of meer andere productiefactoren constant blijven.

Er bestaat een bepaalde, technisch optimale verhouding tussen de productiefactoren. Als men die verhouding overschrijft door het toevoegen van meer eenheden van een bepaalde productiefactor, dan zal de meeropbrengst ervan dalen.