·Volgens Dilthey was de menselijke ervaring niet primair rationeel geconstrueerd zoals Kant had beschreven, maar ook door gevoel en willen bepaald. Dit betekende dat onze waarneming van de werkelijkheid in tweeën was opgedeeld. Er was volgens hem sprake van een uiterlijke ervaring en een innerlijke ervaring. Met uiterlijke ervaring bedoelde Dilthey een objectief beeld van de werkelijkheid buiten ons. Die kwam tot stand met behulp van het transcendentale subject van Kant; anders gezegd: door de samenwerking van ons verstand met onze zintuigen. Zulke objecten zijn het onderwerp van de natuurwetenschap. Zij zijn universeel (overal en altijd hetzelfde).

·Sommige objecten van de uiterlijke ervaring zoals kunst, handelingen, instituties, teksten enzovoorts zijn het product van de innerlijke ervaring van mensen, dat wil zeggen van hun wil en gevoel. Omdat innerlijke ervaring het product van persoonlijke gevoelens en willen is, is die niet universeel maar veranderlijk, niet overal en altijd hetzelfde. Het is de taak van de geesteswetenschappen om objecten van de uiterlijke ervaring te verbinden met een innerlijke ervaring. Dit is wat Dilthey ‘Verstehen’ noemde.

·‘Verstehen’ is niet een vorm van kennis of van inleven in de mentale wereld van een ander. Het is het herscheppen in je eigen ervaring van een innerlijke ervaring die past bij een uiterlijke ervaring. Bijvoorbeeld een schilderij met afbeelding van een huilend kind in verband brengen met je eigen innerlijke ervaring van verdriet.

·‘Verstehen’ was volgens Dilthey niet volstrekt willekeurig: ten eerste omdat die ook gebaseerd is op een uiterlijke ervaring van het object en die was universeel; ten tweede omdat het mogelijk is om met anderen te spreken over je eigen innerlijke ervaring en betere van slechtere interpretaties te onderscheiden.

·Verschil met Schleiermacher: Dilthey beoogde niet het scheppingsproces zelf bewust te maken, maar de producten van de menselijke geest betekenis te verlenen, hij beoogde betekenis te herscheppen.

·Dilthey maakte op grond van zijn opvatting van ‘Verstehen’ een onderscheid tussen de natuur- en de geesteswetenschap. –Natuurwetenschappen zijn verklarende wetenschappen. Verklaring is gebaseerd op het uiterlijk waarneembare, op zintuiglijke waarneming. –Geesteswetenschappen zijn geen verklarende, maar verstehende wetenschappen. ‘Verstehen’ legt verbanden tussen uiterlijke en innerlijke ervaring. ·Met dit onderscheid speelde Dilthey in op de institutionele veranderingen in zijn tijd. Na het vertrek van de natuurwetenschappen uit de faculteit der filosofie in de tweede helft van de negentiende eeuw ontstond de behoefte om de vakken die over bleven ook methodisch van de natuurwetenschappen te onderscheiden.

·Volgens Schleiermacher wordt de werkelijkheid geproduceerd door een tijdgeest.

·Hij probeerde de werking van de tijdgeest te doorgronden, te ‘Verstehen’, met behulp van de hermeneutische cirkel: begrip van de afzonderlijke producten van de tijdgeest leidt tot begrip van de tijdgeest; dat begrip leidt op zijn beurt tot een beter begrip van zijn afzonderlijke producten; de interpretatie is nooit volledig: we worden heen en weer verwezen. Desondanks kunnen we in voortdurende wisselwerking de werking van de tijdgeest steeds beter doorgronden.

·Verstehen was volgens Schleiermacher niet in de eerste plaats intuïtief inleven in subjectieve bedoelingen van de individuele auteur, maar een objectief onderzoek dat zich richtte op de kenmerken van de tekst en zijn context om de werking van de tijdgeest te doorgronden.

·Verband met romantische notie van het genie. De individuele auteur is het instrument van zijn genie (genie is hier een ander woord voor tijdgeest). De interpreet herhaalt bewust het onbewuste scheppingsproces van het genie.